سناریونگاری راهبردی توسعه منطقه ای (مطالعه موردی: استان مازندران)

عصر حاضر عصری است که تحولات سریع، شگفت¬انگیز و کاتالیست¬وار به دلیل پیشرفت سریع علم و تکنولوژی، تصمیم¬گیری¬های سیاسی دولت¬ها و دیگر عوامل خرد و کلان به شکلی برق¬آسا از راه می¬رسند و تاثیرات عمیق و ساختارشکنی بر روندهای حاکم می¬گذارند. برنامه¬ریزان توسعه منطقه¬ای در این محیط کاملا بی¬ثبات می¬بایستی قابل اتکاترین رویکردها و روش¬ها را برای برنامه-ریزی برگزینند. برنامه¬ریزی سناریو¬مبنا رویکردی است نسبتا نوین در برنامه¬ریزی که بواسطه رصد، کاوش و تحلیل آینده در محیط آینده و در نظر گرفتن تغییرات و انشعابات احتمالی روندهای حاکم و همچنین رصد شگفتی¬سازهای آینده، گستره¬ی وسیعی از آینده¬های ممکن را در اختیار برنامه¬ریز برای سیاست¬گذاری¬های هدفمند، قرار می¬دهد. تمرکز و هدف کلیدی پژوهش حاضر نیز تدوین سناریوهای توسعه استان مازندران برای بخش¬های کلیدی توسعه استان در افق 1410 با رویکرد سیستمی می-باشد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی، براساسماهیت داده ها، کیفی، از نظر روش گردآوری داده¬ها، اسنادی و پیمایشی می-باشد. روش انجام پژوهش بنا به بافت این¬پژوهش و ماهیت داده¬ها از نوع ترکیبی می¬باشد. این تحقیق برای جمع¬آوری داده¬ها عمدتا از روش¬های اسنادی و دلفی استفاده کرده است. همچنین برای تحلیل داده¬ها از تکنیک میک¬مک و همچنین برای تحلیل سناریوها و تدوین آن¬ها برای اولین بار در کشور در حوزه¬ی شهرسازی- برنامه¬ریزی منطقه¬ای از تکنیک مورفولوژیک بوسیله¬ی نرم¬افزار morphol، استفاده کرده است. نتایج تحقیق حاکی از رشد تدریجی قابلیت¬های کلیدی توسعه استان در افق 1410را دارد. سه نتیجه¬ی کاملا بارز و با ¬اهمیت در سناریوهای بومی یافت شده است. یکی آن¬که در هر شش سناریوی اول و قابل اتکا فرض کاهش تدریجی سطح تولیدات باغی بواسطه¬ی تغییرات کاربری اراضی (به خصوص در نواحی غربی) ظاهر شده است که به نوعی یک تهدید جدی و کلیدی برای استان مازندران و به خصوص نواحی متمایل به غرب استان محسوب می¬شود. دیگر نتیجه¬ی مهم، ظهور فرض¬های "رشد بالای 30 درصد مبادلات بندر فریدونکنار و یا ظهور منطقه¬ی آزاد تجاری در جوار این بندر" به عنوان یک شگفتی بسیار تاثیرگذار در توسعه استان که می¬تواند یک قطب قوی توسعه را در نواحی متمایل به مرکز جغرافیایی استان را بوجود آورد و این حاکی از یک فرصت طلایی پیش¬روی فضای توسعه استان مازندران می¬باشد. همچنین در بخش گردشگری نیز در همه-ی شش سناریوی اول قابل اتکا، فرض خوش¬بینانه¬ی "توسعه همه جانبه زیرساخت¬های گردشگری در غرب استان و برداشتن گام-های اولیه برای برندسازی منطقه¬ای در مقیاس فراملی" ظاهر شده است و این مورد نیز نشان از امیدواری بهبود وضعیت توسعه در نواحی غربی استان دارد و یک فرصت طلایی برای توسعه استان در افق برنامه است.